Kał podobnie, jak krew, są bardzo ważnymi materiałami diagnostycznym. Oznacza to, że dostarczając próbkę kału do badań w laboratorium możemy zlecić analizy, których wynik pomoże ocenić stan zdrowia. Najczęściej w wyborze badań pomaga specjalista, ale warto wiedzieć, które analizy wykonuje się w ramach profilaktyki chorób zapalnych jelit, biegunek i nowotworu jelita grubego. Wskazaniami do przeprowadzenia badań profilaktycznych jest występowanie wspomnianych chorób w rodzinie lub wiek powyżej 50 lat. Gdy pacjent choruje przewlekle lub cierpi z powodu objawów żołądkowo-jelitowych również warto dążyć do źródła dolegliwości, wykonując badanie kału. W tym celu stosuje się badanie w kierunku markerów stanu jelit np. określenie stężenia kalprotektyny, laktoferyny, krwi utajonej. W przypadku zgagi lub wrzodach żołądka warto zbadać obecność Helicobacter pylorii. A w przypadku biegunek i bólu brzucha zasadna jest badanie na patogeny jelitowe. Oczywiście każdy marker oraz badanie mają inne zastosowanie i wskazania do wykonania.
Badanie kalprotektyny
Kalprotektyna jest białkiem wiążącym wapń i cynk produkowanym w organizmie podczas stanów zapalnych w jelitach. Jej stężenie w kale jest związane z aktywnością chorób zapalnych jelit (chorobie Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego). Badanie kalprotektyny podobnie, jak badanie laktoferyny wykonywane jest w celu oceny stany zapalnego w jelicie i polecane osobą z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS). Laktoferyna jest glikoproteiną wiążącą żelazo i o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, immunomodulującym oraz przeciwzapalnym.
Badanie na Helicobacter pylorii
Badanie obecności Helicobacter pylorii wykonywane jest u pacjentów ze zgagą, objawami żołądkowymi oraz przy wrzodach żołądka. H. pylorii to bakteria sprzyjająca nadżerkom i nowotworom żołądka. Badanie powinno być wykonywane z kału lub podczas gastroskopii, a nie z krwi.
Badanie kału na obecność krwi utajonej
Badanie kału na obecność charakteryzuje stosunkowo niska cena. Badanie krwi utajonej stosuje się u pacjentów po 50 roku życia i/lub z nowotworem w najbliższej rodzinie lub z podejrzeniem nowotworu jelita grubego.
Badanie patogeny jelitowe
W jelitach poza mikroflorą prozdrowotną mogą też bytować wirusy, bakterie i pierwotniaki powodujące choroby. Do najczęstszych patogenów jelitowych należą: Adenovirus F40/F41, Astrovirus, Norovirus GI, Norovirus GII, Rotavirus A, Sapovirus, Campylobacter spp., Clostridioides difficile wytwarzający toksyny A/B, Enteroinwazyjne pałeczki E. coli / Shigella spp., Plesiomonas shigelloides, Salmonella spp., Vibrio cholerae, Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus, Yersinia enterocolitica, Cryptosporidium spp., Cyclospora cayetanensis, Entamoeba histolytica, Giardia lamblia. Patogeny jelitowe przede wszystkim powodują ostre biegunki, czasem nawet biegunki z krwią, ale też nudności, temperaturę. Diagnostyka kału pomaga znaleźć przyczynę dolegliwości, a wynik należy skonsultować z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego leczenia.